Actieve donorregistratie: regie op communicatie ontbreekt

‘Historisch moment: Tweede Kamer stemt in met nieuw donorregistratiesysteem’, kopt de Nederlandse Transplantatie Stichting op zijn website. Een minieme meerderheid van 75 stemmen voor (74 tegen) schaarde zich dinsdag 13 september achter de initiatiefwet van D66-Kamerlid Pia Dijkstra voor actieve donorregistratie.

Het wetsvoorstel van Dijkstra maakt van alle Nederlanders die zich na herhaaldelijke oproepen niet registreren, automatisch donor. Nabestaanden kunnen nog wel bezwaar maken, maar als dat niet gebeurt, mag een arts de organen van wilsbekwame Nederlanders verwijderen. Als de Eerste Kamer ook instemt met deze wetswijziging, krijgt Nederland dus een ja-tenzij-systeem.

Jaarlijks overlijden in Nederland 130 tot 150 patiënten die wachten op een donororgaan. Ook voor sommige weefsels bestaat een wachtlijst. Bijna 60 procent van de Nederlanders heeft zijn keuze niet vastgelegd in het Donorregister. Als iemand overlijdt die niet geregistreerd staat, beslissen nabestaanden. In één op de drie gevallen geven zij toestemming

Nadat het voorstel in de Tweede Kamer was aangenomen, lieten talloze Nederlanders via sociale media weten hun ‘ja’ in een ‘nee’ te veranderen. Ze vinden het maar niks dat de overheid na hun dood over organen kan beschikken zonder dat daar expliciet toestemming voor is gegeven.

In de dagen na het aannemen van de initiatiefwet hebben 4.500 donoren hun registratie ingetrokken en bijna 19.000 Nederlanders, die nog niet in het Donorregister ingeschreven stonden, zich met ‘nee’ geregistreerd, zo berichtte onder meer het AD. Dat blijkt uit cijfers van het Donorregister, dat de registraties bijhoudt en burgers daarnaast ook informeert. Deze overheidsdienst werkt samen met de Nederlandse Transplantatie Stichting die voor toegankelijke informatie zorgt. Op die manier kan iedereen een weloverwogen keuze maken.

Het Donorregister en de Nederlandse Transplantatie Stichting hebben dus een voortrekkersrol in de voorlichting over donorregistratie. De vraag na deze week is of zij wel adequaat waren voorbereid op de massieve publiciteitsgolf die de op handen zijnde wetswijziging veroorzaakte. De informatie op de website van de stichting blijft slechts beperkt tot de antwoorden van maar liefst vier vragen. Er wordt direct verwezen naar de website van D66 dat het initiatief nam tot de wetswijziging.

Hoewel Pia Dijkstra vier jaar bezig is geweest om de politiek in de richting van een ja-tenzij-systeem te duwen, heeft klaarblijkelijk niemand nagedacht over hoe hierover te communiceren. Luister bijvoorbeeld naar directeur Hans Bart van de Nierpatiëntenvereniging in het Radio 1-Journaal. Hij zegt: “Waar we nu aan toe zijn, is een periode waarin goede voorlichting wordt gegeven. Zo staat het ook min of meer in het wetsvoorstel aangegeven.”

Pardon? De politiek komt tot een besluit en pas daarna vertellen we het volk welke gevolgen de wetswijziging heeft voor de donorregistratie? Het kan toch niet zo zijn dat je pas achteraf gaat communiceren over een onderwerp dat werkelijk iedere Nederlander persoonlijk raakt? Daar zal je toch op z’n minst een campagne over moeten voeren en een dialoog aangaan in plaats van het te regelen in de Haagse biotoop?

Dat is nu het beeld dat is ontstaan. De publieke verontwaardiging is inmiddels zo groot dat duizenden donoren hun toestemming voor orgaandonatie introkken en enkele tienduizenden mensen zich in het Donorregister inschreven en te kennen gaven geen organen te zullen afstaan.

Gebruikelijk is dat het kabinet een wetsvoorstel indient. Communicatieprofessionals van ministeries gaan daarmee aan de slag, bedenken plannen om burgers te informeren en voeren die plannen vervolgens uit. Anders is dat met een initiatiefwet, waar het primaat bij Tweede Kamerleden ligt. Die ontberen een communicatie-apparaat om de samenleving mee te nemen in zo’n proces. Met als gevolg dat in de initiatiefwet de alles zeggende oproep staat dat nú de periode is aangebroken om voorlichting over de gevolgen van de wetswijziging te gaan geven…

Categorieën Wat vinden we nog meer?