De reacties op controverse-communicatie

Als een olifant in een porseleinkast. Zo gaat de 45ste president van de Verenigde Staten tekeer. Donald J. Trump laat Washington trillen en de wereld voelt de naschokken.

In de strijd om het presidentschap had kandidaat Trump al de time of his life dankzij het Nederlandse Lucky TV (bijna 3 miljoen keer bekeken op YouTube). En wat te denken van Arjan Lubach’s Hou van Holland-parodie na zijn inaugurele America First-dogma?

Televisie in het moment. Actueel, prachtig gevonden, gemaakt en uitgezonden. En dankzij de lach met een boodschap binnen de kortste keren een viraal klapstuk. Toch zet de nieuwe Amerikaanse president niet alleen aan tot het maken van televisie die onze lachspieren traint. Verzet steekt ook de kop op in politiek Den Haag, waar in het licht van de verkiezingen de minister-president zijn kaarten tegen de borst houdt, de vice-premier zijn mening niet onder stoelen of banken steekt en een minister in actie komt: Lianne Ploumen (nummer 9 op de vertrouwensladder van de Nederlanders).

Op 23 januari maakt Donald Trump de (her)invoering van de Global Gag Rule bekend. Hiermee komt een einde aan de subsidie voor het voorlichten en ondersteunen van vrouwen in het kader van gezinsplanning. De organisaties die zich hiermee bezighouden, hebben twee keuzes:

het voortzetten van de voorlichting minus de optie abortus, met subsidie van de VS
het voortzetten va de voorlichting zoals die nu is, zonder subsidie vanuit de VS.

Meteen de dag erop spreekt PvdA-minister van Ontwikkelingssamenwerking Lianne Ploumen haar teleurstelling uit. Ze neemt het initiatief om een noodfonds op te zetten dat de betreffende organisaties ondersteunt, zodat ze hun werk kunnen blijven doen. ‘Dit heeft verstrekkende gevolgen. Allereerst voor al die vrouwen die zelf een keuze moeten kunnen maken of zij een kind willen krijgen, maar zeker ook voor hun mannen en kinderen en de maatschappij als geheel. Het verbieden van abortus leidt niet tot minder abortussen. Het leidt tot meer onverantwoorde praktijken in achterafkamertjes en tot meer moedersterfte.’

Vier dagen later is er de lancering van het fonds, dat de naam She Decides krijgt. Het is het officiële fonds van het ministerie van Buitenlandse Zaken én Rutgers Kenniscentrum Seksualiteit. De Nederlandse overheid doet een startdonatie van 10 miljoen euro. Van over de hele wereld komen positieve reacties. Finland, België, Luxemburg, Zweden en Canada zeggen steun toe aan het fonds.

Op 24 januari ontstaat ook een burgerinitiatief: Ploumen4Women. Via sociale media bereikt dit initiatief al snel zo veel mensen, dat binnen een paar uur meer dan 2.500 euro op een net geopend rekeningnummer wordt gestort. Een anonieme donateur schenkt 1.000 euro. Op Twitter geven mensen via screenshots aan hoe veel geld ze hebben overgemaakt. De bedragen lopen op tot 50 euro. Na precies een week is al 60.000 euro binnengehaald.

Het initiatief is volgens de initiatiefnemers “behoorlijk uit de hand gelopen”. Op 9 februari houdt Ploumen4Women een benefietavond in Amsterdam om geld in te zamelen. Het burgerinitiatief houdt op als de website van She Decides werkt: dan kan er rechtstreeks geld worden overgemaakt aan het fonds.

Na Lucky TV en Lubach zet nu ook de minister van Ontwikkelingssamenwerking Nederland op de internationale kaart, in de optocht van reacties op Donald Trump’s luidruchtige binnenkomst. In een week tijd maakte Ploumen voldoende geluid om gehoord te worden. Dat is op zich niet zo ingewikkeld voor een minister van een land dat politiek stelling neemt tegen het staatshoofd van een bevriende natie. De timing was uitstekend gekozen en ze wist zich te omringen met partijen die bekend zijn met campagne voeren.

Toch blijft ook haar initiatief een reactie op een actie van de man die de controverse initieert en daarmee steeds de lont in het publicitaire kruitvat steekt. Donald Trump’s communicatiestrategie is gestoeld op het shockeren van de elite en levert hem (vooralsnog) geen windeieren op. Bovendien zien we dat zijn controverse-communicatie inmiddels wordt nageaapt in Europa.

Wat vinden we nog meer?